Gıdaların Saklanma Şartları Nelerdir?
Sakladığınız uzun ömürlü gıdaların hijyenik olduğundan emin misiniz? Gıdaların saklanma şartları uygulanırsa gıdaları uzun süre muhafaza etmek zor değildir. Kurutma, dondurma, tuzlama, tütsüleme gibi birçok saklama yöntemi olduğundan oldukça kolaydır. Ama bazı noktalara dikkat edilmezse, hijyen konusunda problemler meydana gelebilir. Örneğin kurutularak saklanmak istenen gıdalar, güneş altında kurutulurken böcek gibi etkenler nedeniyle hijyen riski ortaya çıkabilir. Ya da kuru bakliyat muhafaza edilirken böceklenme, rutubet gibi hijyen problemleri yaşanabilir. Peki gıdaları hijyen içinde uzun süre muhafaza etmek için neler yapılmalıdır?
Gıdaların Saklanma Şartları Nelerdir?
Gıdaların hemen hepsi bozulmaya elverişlidir. Gıdaların kendi yapısal özellikleri, muhafaza edildiği yerlerin şartları gibi farklı etkenler nedeniyle bozulmalar yaşanabilir. Ama gıdalar doğru şekilde saklanırsa bozulma yaşanmaz. Tam tersine gıdaların saklanma şartları gözetilirse gıdaların ömrü uzatılabilir. Doğru şekilde gıda saklamak için dikkat edilmesi gereken temel noktalar; hava almayacak şekilde kapalı ambalaj kullanımı, doğrudan güneş ışığı görmeyen temiz ve serin yer seçimidir.
Birçok gıda saklama yöntemi bulunmaktadır:
- Dondurma, pastörizasyon gibi fiziksel muhafaza,
- Tuzlama, şekerleme gibi kimyasal yöntemlerle muhafaza,
- Vakum ambalajlama gibi ambalaj kullanılarak muhafaza,
- Fermantasyon gibi biyolojik muhafaza.
Ancak eğer bu işlemler dikkat edilmezse hijyen problemleri de yaşanabilir. Bu da direkt olarak insan sağlığını etkiler.
Kişisel Hijyen ve Alet Hijyeni
Uzun ömürlü gıdalar saklanırken hijyen sağlamak isteniyorsa öncelikle işlemleri yapan kişinin hijyen kurallarına uyması gerekir. Hazırlıklar yapılırken eller sabunla iyi şekilde yıkanmalı, iyice durulanmalı ve eldiven kullanılmalıdır. Saç dökülmesi riskine karşı bone kullanılmalıdır. Ayrıca öksürme ya da hapşırmaya karşı maske kullanmak da önemlidir.İşlemler devam ederken ağza, burna ve etraftaki temiz olmayan objelere dokunulmamalıdır. Kullanılacak aletler de çok temiz olmalıdır. Kepçe, kaşık, kavanoz gibi araçlar sıcak su ve sabunla yıkanıp bol suyla durulanmalıdır. Bu sayede bakterilerin yaşamasının ve çoğalmasının önüne geçilir.
Ortam Hijyeni
Besinler hazırlanırken, pişirilirken ve servis edilirken ortamın temiz olması gereklidir. Aynı şekilde gıdaların saklanması için de ortam hijyeni çok önemlidir. Ortamın temiz olması, kurutarak saklama yöntemi kullanılırken çok daha önem arz eder. Bu yöntem kullanılan en eski yöntemlerden biridir. Aynı şekilde oldukça etkili bir yöntemdir. Gıdalar güneş altında bırakılarak ya da kurutucu fırınlar kullanılarak kurutulur. Buradaki amaç gıdaların ısısı yükseltilerek bakterilerin yaşaması ve çoğalması için gerekli suyu gıdalardan uzaklaştırmaktır. En çok kurutularak muhafaza edilen gıdalar biber, patlıcan, incir ve üzümdür. Ama bu yöntem kullanılırken hijyen sağlamak çok zordur. Gıdaları güneşte kurutmak için her bölge hijyen konusunda uygun değildir. İşlemler özellikle açık bir bölgede yapılırsa, hijyen koşulları kontrol edilemez. Böcek gibi hayvanlar ya da toz gibi faktörler gıdaların temiz şekilde saklanmasını tehdit eder. Ek olarak sıcaklık derecesi de çok önemlidir. Kurutma işlemi yapılırken sıcaklık derecesi bakterilerin yaşamasını ve çoğalmasını önleyecek yeterliliğe ulaşmalıdır. Sadece kurutarak saklama yöntemi kullanılırken değil, diğer bütün saklama yöntemleri kullanılırken de ortamın temizliğine çok dikkat etmek gerekir.
Doğru Şekilde Ambalajlama
Dondurarak saklama yöntemi en çok kullanılan gıda saklama yöntemlerinden biridir. Pek çok insan derin dondurucu kullanarak sağlıklı şekilde gıda muhafaza etmektedir. Fakat bu yöntem kullanılırken çok dikkat edilmesi gereken bir nokta genellikle unutulur. Derin dondurucuda saklanacak gıdanın tamamı büyük bir ambalaj içinde saklanmamalıdır. Çünkü gıda, tüketileceği zaman kullanılmak üzere derin dondurucudan çıkarılır. Gıdanın tamamı çözülür. Tüketilmeyen kısım çözüldükten sonra tekrar derin dondurucuya konulur. Problem tam da bu esnada meydana çıkar. Çözülen gıdanın tekrar derin dondurucuya konması bakterilerin çok hızla çoğalması riski oluşur. Hâliyle hem hijyen hem de sağlık problemleri de ortaya çıkar. Bu problemlerin önüne geçmek için dondurularak saklanacak gıdalar tüketilecek miktara göre porsiyonlar şeklinde paketlenmelidir. Bu yapılırken kullanılacak küçük ambalajların hepsinin temiz olduğundan emin olmak gerekir. Gıdalar ambalajlanırken ambalajın içinde hava kalmamasına da dikkat edilmelidir. Önceden hiç dondurulmamış gıdalar dondurulursa son tüketim tarihinden çok daha uzun süre saklanabilir. Bu da dondurarak saklama yönteminin önemli bir faydasıdır.
Gıda Kalitesi
Gıdaların hijyenik şekilde saklanması için önemli etkenlerden biri de gıdanın kalitesidir. Saklanacak gıdaların en kaliteli ve en dayanıklı olanları bulunmalıdır. Çürük ve bozulmuş olanlardan kesinlikle uzak durulmalıdır. Bunların yanı sıra birkaç noktaya daha dikkat etmek gerekir. Kaliteli gıdaların hijyenik şekilde saklanması için plastik gibi sağlıksız kutular yerine cam gibi sağlıklı ürünler kullanılmalıdır. Özellikle kapağı sağlam şekilde kapanan cam kavanozlar tercih edilmelidir. Gıdaların daha uzun süre saklanması için cam kavanozların içine biraz kaya tuzu eklenebilir. Şeker, tuz gibi gıdalar saklanırken rutubete karşı cam kavanozun altına kurutma kağıdı konabilir. Bakliyat gibi gıdalar saklanırken kabın içine birkaç defne yaprağı konabilir. Bu sayede böceklenme önlenir.
Görüldüğü üzere eğer kişisel hijyene, kullanılan aletlerin hijyenine, ortamın temizliğine, gıdaların kalitesine ve ambalajlamaya dikkat edildiğinde, gıdalar çok uzun süre hijyenik şekilde muhafaza edilebilir. Gıdaları muhafaza ederken hijyen için önemli adımları atlamayın ve zamanı gelince gönül rahatlığıyla tüketin!