Çocukların Gelişim Sürecinde Ebeveynlere Düşen Görevler
Bebekler, dünyaya geldikleri andan itibaren iyi ve sağlıklı bir yaşam için ebeveynlerine ihtiyaç duyar. Onlar için her deneyim yenidir; duygularla, ihtiyaçlarla, doğayla tanışır ve anlamlandırmaya çalışırlar. Üstelik bu keşfetme süreci, çocuklukları ve ergenlikleri boyunca da sürer. Duygusal, zihinsel, fiziksel gelişimleri ve sosyal becerileri; büyük oranda ebeveynleri tarafından şekillendirilir. Ebeveynin bu konudaki farkındalığı ve bilinci, çocuğun nasıl bir hayat yaşayacağı ve yetişkin olacağı konusunda etkili olabilir.. Üstelik insanlar iletişime ve etkileşime açık canlılar olduğu için her bir çocuk, birçok insanın hayatını kısmen şekillendirebilir; toplum yapısında belirleyici roller üstlenebilir.
Tüm bu sebepler göz önüne alındığında bilinçli bir ebeveyn olmanın önemi de açıkça görülebilir. Her ebeveyn; bir birey yetiştirdiğini bilmeli, bunun farkındalığı içerisinde sorumluluklarını hassasiyetle yerine getirmeli. İşte, çocukların gelişim sürecinde ebeveynlere düşen görevler:
Koşulsuz Sevgi ve İlgi Gösterin
Bilinçli bir ebeveyn olarak belki de en hassas davranmanız gereken nokta bu. İnsanın beden ve ruh unsurlarından oluştuğunu düşündüğümüzde beden için anne sütü neyse, ruh için de sevgi odur. Fiziksel gelişim ve sağlık için anne sütünün ilk 6 ay boyunca verilmesi önerilir. Aynı zamanda katı gıdaya geçildikten sonra da anne sütü verilmeye devam edilebilir.(1) Anne sütü bebeğe verilen ilk aşı gibidir ve bebeğe bağışıklık kazandırmanın en iyi yoludur.(2) Aynı şey sevgi için de geçerlidir. Sevgiyle büyüyen çocuklar pek çok konuda daha özgüvenli, çevresine karşı saygılı ve sevgili bir birey olarak yetişir.(3) Ancak insanlar, anne sütünden farklı olarak sevgiye ergenliklerinde ve yetişkinliklerinde de ihtiyaç duyar.
Çocuklara gösterilen sevgi ve ilginin herhangi bir koşulla da kısıtlanmaması gerekir. Yoğun ilgi gören çocukların yaramaz olacağı kanısı ne kadar yaygınsa da aksine çocuklar, sevildiklerini ve değerli olduklarını hissetmediklerinde olumsuz davranışlar sergilemeye daha fazla eğilim gösterir. Çocuğunuzun hata yaptığında, başarısız olduğunda, yaşadığı her olumsuzlukta onu çok sevip yanında olacağınızdan; hiçbir şeyin bunu değiştiremeyeceğinden emin olmasını sağlayın.
Ona Olumlu Bir Tutumla Yaklaşın
Çocuklar dünyaya geldikleri andan itibaren sonsuz bir merakla ebeveynlerini izler, pek çok huy ve davranışlarını bu şekilde edinirler. Onlara iyi bir rol model olmanız gerekir. Özellikle sorunlarını çözerken, hata ve başarısızlıkları üzerine konuşurken olabildiğince olumlu davranmaya çalışın. Hata yapmaktan çok korkması, gelişimini sekteye uğratabilir. Onlara hataların gayet normal olduğunu ve nasıl çözebileceğini gösterin. Kardeş kavgalarında adil ve gerçekçi davranın. Çocuklardan birinin bile daha az sevildiğini hissetmesinden kaçının. Ani kararlar vermeyin, yapacağınız her şeyle ilgili fikrini sorup onu ne kadar önemsediğinizi gösterin.
Sorumluluk Almasına İzin Verin
Çocukların küçük yaşlarda sorumluluk almaması, bu bilinci ileride de edinememelerine ve sorumsuz davranışlar sergilemelerine yol açabilir. Çocuğunuza yaş grubuna uygun bir sorumluluklar listesi hazırlayabilirsiniz. Yardım etmeye çalışırken sorumluluğunu elinden almaya çalışmamalısınız. Herhangi bir işi nasıl yapacağını bilmiyorsa ona öğretebilir ve başarma fırsatı sunabilirsiniz. Yardım almayı reddeder veya başarısız olursa olumlu tutumunuzu koruyun. Başarısızlıkların, öğrenmenin önemli bir parçası olduğunu anlatın. Size çok fazla bağımlı davranırsa sorumluluk alması için teşvik etmeyi deneyin. Birkaç çocuğa ayrı ayrı sorumluluklar verecekseniz adil olmaya çalışın. Sizi örnek aldığı bilinciyle siz de sorumluluklar edinip yerine getirin. Tüm bu öneriler, çocuğun yaşı ilerledikçe kendi hayatının sorumluluklarını üstlenmesine ve hatalarıyla, başarısızlıklarıyla baş edebilmesine yardımcı olur.
Ona Mutlaka Vakit Ayırın ve Gelişimini Takip Edin
Çocuklardan sizin büyük sorumluluklarınızı, yoğun iş hayatınızı ya da kötü geçen toplantılarınızı anlamalarını beklemeyin; onların tüm hayatları oyun, eğlence ve sizsiniz. Eksik hissetmemeleri için onlarla vakit geçirmeli, oyunlarına eşlik etmelisiniz. Bir rutin oluşturmak ikiniz için de iyi olabilir. Günün belirli saatlerinde onunla olmak, gelişimini izlemeniz için de faydalı olur. Yolunda giden veya gitmeyen her bir detayı fark edebilir, gerekirse çözüm arayabilirsiniz. Yaş grubuna ve ilgi alanlarına göre oyunlar hazırlayıp onunla oynayabilirsiniz. Birlikte dışarı çıkıp biraz eğlenebilir, yeni arkadaşlar edinmesine izin verebilirsiniz. Onu çocuk filmlerine ve tiyatro oyunlarına götürerek kültürel gelişimini de destekleyebilirsiniz.
Yapmak ve Yaşamak İstedikleriyle İlgili Hassas Davranın
Hiç bilmediği, kocaman bir dünyada olmak çocukta sonsuz bir merak ve öğrenme güdüsü yaratır. Zaman zaman ihtiyaçlarının, isteklerinin, yaşamayı arzuladıklarının hızına yetişemiyor gibi hissedebilirsiniz. Her şeye rağmen onu göz ardı ettiğinizi düşünmesine izin vermemeye çalışın. İhtiyaçlarını önemsediğinizi ve anladığınızı hissettirin. Yerine getiremeyeceğiniz istekleri için olumsuz çağrışımlar yaratmadan, onu üzmeden konuşun ve neden yapamayacağınızı açıklayın. Yapmak istedikleriyle ilgili kurallar koyabilirsiniz ama mutlaka bunu onun da fikrini alarak yapın. Çocuğunuzun sizden bağımsız bir birey olduğunu kendinize hatırlatarak ona özgür hissedeceği küçük alanlar yaratmayı ihmal etmeyin.
Aile Bağlarını Güçlendirin
Birbirine sıkı sıkıya bağlı bir aile, çocuğun hayatı boyunca karşılaşabileceği her sorunda kalkan olabilir. Aile, çocuğun kabuğu ve sığınağıdır. Ona aile olma bilincini mutlaka aşılamanız gerekir. Anne ve babanın birbiriyle ilişkisi, gelişim döneminde çocukta kalıcı izler bırakabilir. Aile içi belirgin kutuplaşmalar veya kardeşlere gösterilen farklı tutumlar, çocuğun yalnızlaşmasına ve güvensiz hissetmesine yol açabilir. Bu yüzden şartlar ne olursa olsun; mümkün olduğunca sakin, iletişimin kuvvetli olduğu, tutarlı kararların verildiği, şefkat ve huzur dolu bir ev ortamı geliştirmek gerekir. Yemek saatlerinde bir araya gelip aynı masaya oturan, birlikte ev içi aktiviteler yapan, dışarıya çıkıp çeşitli etkinlikler gerçekleştiren bir aile çocuğunun daha mutlu büyümesini sağlar.
Yarının iyi ve gelişmiş toplumlarının bugünkü çocukların elinde olduğunu, onların geleceğinin ise ancak ebeveynlerinin bilinç ve farkındalığı kadar parlak olabileceğini unutmamak gerekir. Bugün çocuklarınız için yakacağınız her bir ışık, hem onlar hem çevreleri için daha aydınlık bir gelecek demek. Bu yüzden yakabileceğiniz hiçbir ışığı onlardan esirgemeyin.
Kaynaklar:
1- https://www.healthline.com/health/parenting/how-long-should-you-breastfeed#overview
2- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9892025/
3- https://raisingchildren.net.au/toddlers/behaviour/understanding-behaviour/about-self-esteem