Gıdalarda Tüketilmeden Önceki Temizliğin Önemi
Gıda güvenliği olarak da bilinen gıda hijyeni, gıda veya içeceklerin ciddi sağlık sorunlarına yol açmaması için uygun şekilde temizleme, hazırlama, pişirme ve saklama aşamalarından oluşur. Gıda hijyeni, gıdaların bozulmasını ve zehirlenmeye neden olmasını önlemek için son derece önemlidir.
Gıda temizliği çiftlikten tabağınıza kadar uzanan bir süreçtir. Ancak gıda temizliğinde restoran, perakende satış mağazası veya fabrikada olduğu kadar evde dikkat edilmesi gereken püf noktalar da vardır. Bu püf noktalar ya da kurallara uyarak sağlıklı ve son derece temiz gıdalar tüketebilirsiniz. Yazının devamında gıda temizliğinin neden önemli olduğunu, evde gıda temizleme yöntemlerini ve gıdaları saklarken hijyen açısından nelere dikkat etmeniz gerektiğini öğrenebilirsiniz.
Gıdalarda Temizliğin Önemi
Meyveden sebzeye, konserveden kuru gıdalara kadar her bir yiyecek türü için tüketilmeden önce uyulması gereken temizlik kuralları vardır. Gıda temizliği doğru yapılmadığında başta hastalıklar olmak üzere insan yaşamını olumsuz etkileyen pek çok soruna yol açar. Gıda hijyeni neden önemlidir? Dikkat edilmediğinde nelerle karşılaşabilirsiniz? Bu gibi soruların yanıtları ise şöyle sıralanabilir:
- Yiyecek veya içecekler güvenilir kaynaklardan elde edilmediyse tüketilmeye uygun olmayabilir. Örneğin, içme suyunuzun kaynağını bilmiyorsanız içmemeniz gerekir. Çünkü su, çabuk kirlenir ve pek çok bakteriyi taşıyabilir.
- Tüketilen yiyecek ve içeceklerden kaynaklı zehirlenme oranı oldukça yüksektir. Özellikle çiğ gıdalarda bulunan bakteri, parazit ve virüs gibi canlılar gıda zehirlenmesine neden olabilir.
- Bazı yiyeceklerin bozulup bozulmadığını ya da herhangi bir şey bulaşmadığını kısa sürede anlamanın bir yolu yoktur. Çünkü tat, koku ve renk değişimleri her zaman görülmeyebilir. Bu nedenle bozulma olasılığı göz önünde bulundurulmalı ve tüketilmemelidir.
- Doğru temizlenmemiş gıdalar, zehirlenme, böbrek yetmezliği ve hatta ölüm gibi daha ciddi sorunlara yol açabilir. Özellikle bebekler, çocuklar, yaşlılar hamileler ve bağışık sistemi zayıf kişiler yüksek risk kategorisindedir.
- Gıdaların doğru bir şekilde temizlenmesi, hastalığa neden olan bakteri ve mikropların çoğalmasını büyük ölçüde önler.
- Gıda hijyenine dikkat edilmediğinde yiyeceklerin bozulma süreci hızlanır ve raf ömrü kısalır.
- Tüm gıda zehirlenmesi vakalarının büyük bir kısmını kişisel hijyen eksikliği oluşturur.(1) Bu nedenle başta el yıkama olmak üzere kişisel hijyen son derece önemlidir.
Gıdaları Tüketmeden Önce Dikkat Etmeniz Gerekenler
Genellikle çiğ gıdalardan meyve ve sebze gibi hemen tüketilebilecek gıdalara bakteri aktarımı olabilir. Buna çapraz bulaşma adı verilir ve gıda zehirlenmesinin temel nedenlerinden biridir. Bakterilerin nasıl çoğaldığını ve gıdalara nasıl bulaştığını tespit etmek bu hususta oldukça önemlidir, böylece gıdaları temizleyebilir ve doğru saklama koşullarında bakterilerin üremesini önleyebilirsiniz. Bu nedenle, herhangi bir satış noktasından aldığınız gıdaları yıkama talimatlarına uygun temizlemek, saklarken yiyecekleri sınıflandırarak konumlandırmak ve raf ömrüne dikkat etmek gıdaları sağlıklı bir şekilde tüketmenize yardımcı olur.
Meyve Sebzeleri Tüketmeden Önce Yıkayın
Çoğu meyve ve sebze çiftlikten, mağazadan veya pazardan işlenmemiş olarak satın alınır. Bu yiyeceklerin içinde toprak, böcek ve kimyasal kalıntılar bulunur. Bu nedenle sebze ve meyveleri tüketmeden ya da dolaplara yerleştirmeden önce temiz su, tuz veya sirke ile durulamak çok önemlidir.
Yiyecekleri Hazırlarken Daima Temiz Su Kullanın
Gıdaları yıkarken, karıştırırken ve pişirirken yapılması gereken en önemli şey kullanılan suyun temiz olup olmadığının kontrol edilmesidir. Su, sindirim sisteminizi ve genel sağlığınızı birçok şekilde etkileyebilir. Güvenli olmayan su ile hazırlanan yiyecekler kolaylıkla kusma, ishal ve mide rahatsızlıklarına neden olabilir. Bu nedenle yiyecekleri yıkamak ve pişirmek için her zaman temiz su kullanmak önemlidir.
Böcekleri ve Zararlı Kimyasalları Yiyeceklerden Uzak Tutun
Gıda hijyeni konusunda dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli nokta da böcek ve haşere kontrolüdür. Böcek ve haşereler temizlenen yiyeceklerin kirlenmesine ve dolayısıyla bu canlıların taşıdığı hastalıkların yayılmasına neden olur.
Kişisel Hijyene Dikkat Edin
Kişisel hijyen herkesin sahip olması gereken bir uygulamadır. Yiyecekleri yıkamadan ve yemek yapmaya başlamadan önce ellerinizi daima sabun ve suyla yıkamanız önemlidir.
Evde Gıda Temizliği için Yapılabilecekler
Yıkanabilecek gıdaları temiz su ile yıkamak, kişisel hijyene özen göstermek, gıdaları haşerelerden uzak tutmak gıda hijyeni için son derece önemli uygulamalardır. Ancak temiz gıdalar uygun koşullarda hazırlanmadığı ve saklanmadığı sürece pek çok hastalık riski devam etmektedir. Bu nedenle gıdaları temiz bir şekilde muhafaza etmeniz ve hazırlık sürecinde kirlenmesini önlemeniz için yapmanız gerekenler ise şöyle sıralanabilir:
- Temiz mutfak eşyaları ve pişirme ekipmanları: Herhangi bir hazırlığa başlamadan önce tüm pişirme ekipmanları uygun şekilde temizlenmeli ve sterilize edilmelidir. Özellikle gıda ile doğrudan temas eden kesme tahtaları, bıçaklar, tezgahlar, mikserler, karıştırıcılar gibi ekipman her zaman temiz tutulmalıdır.
- Yiyeceklerin uygun sıcaklıklarda muhafaza edilmesi: Yiyecekleri tüketmeden önce bakterilerin üremesini önlemek için çiğ etler, süt ürünleri ve diğerleri soğuk (4°C) tutulmalıdır. Kuru ve konserve gıdaların ise kuru, nem olmayan ve güneş görmeyen ortamlarda saklanması gerekir.
- Çiğ ve yemeye hazır gıdaların ayrı tutulması: Doğası gereği çiğ gıdalarda bakteri bulunur. Bu nedenle pişmiş yiyecekleri çiğ olanlarla bir arada tutmamak gerekir. Et, balık ve meyve, çorba ve güveç gibi yiyecekler, damlama yoluyla oluşabilecek çapraz bulaşmayı önlemek için farklı kapalı kaplarda soğutulmalı/dondurulmalı ve buzdolabının farklı bir bölmesinde saklanmalıdır.
- Yiyeceklerin uygun sıcaklıkta pişirilmesi: Yumurta ve et gibi çiğ gıdalar uygun şekilde pişirilmezlerse kolaylıkla Salmonella ve E.coli enfeksiyonlarına neden olabileceğinden yiyecekleri gereken sıcaklıkta pişirmek önemli bir gıda hijyeni uygulamasıdır. Tavuk, sığır eti ya da sosis gibi işlenmiş etler uzun süre pişirilmelidir, çünkü bu gıdalardaki bakteriler uygun ısıda pişirilmediğinde ciddi hastalıklara yol açmaya devam edebilir.
Gıdanın insanların tüketimi için güvenli olmasını sağlamak, gıda hazırlama sürecinin en önemli kısmıdır. Bu nedenle gıda hijyeni de insan sağlığını etkileyen en temel unsurlardan biridir. Siz de yiyeceklerinizi uygun şekilde temizleyerek olası sağlık sorunlarını önleyebilir, gıdaları sağlıklı bir şekilde tüketmeye devam edebilirsiniz.